शीवा शाहद्वारा लिखित अंग्रेजी उपन्यास ‘द अदर क्विन’को नेपाली अनुवाद ‘कान्छा महारानी’ बजारमा आएको छ ।
सन् २०१८ मा सांग्रीला बुक्सले प्रकाशन गरेको ‘द अदर क्विन’ उपन्यासलाई सगुना शाहले अनुवाद गर्नुभएको हो । यो उपन्यास अनुवादको सन्दर्भमा सगुना शाह लेख्नुहुन्छ – ” ‘कान्छा महारानी’ आत्मवृतान्त शैलीमा इतिहासको आख्यानीकरण हो । आख्यानकार शीवा शाहले इतिहास र आख्यानको मोहक बर्णन बुन्ने क्रममा अतितको एउटा तिलस्मी कालखण्डमा जमेको समयको धुलो झारिदिएकी छिन् । नेपालको इतिहासलाई आफ्नो रङ्गले पोतिदिएका दुइ प्रभावशाली महारानीको कथा हो – कान्छा महारानी । सत्ता र त्यसका वरिपरी रहेकाहरुको व्यक्तिगत स्वार्थ र महत्वाकांक्षाले कसरी सम्पूर्ण रास्ट्रको इतिहास र भविस्य निर्देशित हुन पुग्छ भन्ने कुराको खुलासा मात्र नभई प्रेम र इर्ष्याको ज्वलन्त द्वन्द पनि हो यो आख्यान । ”
”कान्छा महारानी” नेपालीमा आउने सन्दर्भमा उपन्यासको मूल लेखक शीवा शाह भन्नुहुन्छ – ”मैले जन्माएको कथा अन्ततगोत्वा मेरो देशको भाषामा अनुदित भएर त्यहाँका बृहदतर पाठकहरु समक्ष पुग्न पाउने भयो भनेर म निकै हर्षित छु। मेरो हर्षको अर्को एउटा कारण पनि छ जो व्यक्तिगत रुपमा मेरो लागी ठुलो छ। मैले अर्कै भाषामा लेख्ने हुनाले मैले लेखेको कहिल्यै पढ्न नपाएकी मेरी आमाले अब मलाई पढ्न पाउने छिन् । यो पहिलो उपन्यास हुनेछ मेरो जो मेरी आमाले पढ्नेछिन् । कान्छा महारानी धेरै आयामहरु बोकेको उपन्यास हो । यसमा इतिहासले खलपात्र मानेकी एक स्त्रीको बदलाको कथा छ साथै त्यही प्रक्रियामा आ-आफ्ना कुत्सित स्वार्थ लिएर बसेका दरबारियाहरुको मोहरा उनी कसरी बन्न पुगिन् भन्ने कुरा पनि स्पष्ट हुँदै जान्छ । उपन्यासले पाठकहरुलाई इतिहासको एउटा कालखण्डमा त लिएर जान्छ नै, साथै प्रत्येक मान्छेको हृदय भित्र हुने माया, आक्रोश, व्यथा, बदला र पश्चाताप जस्ता गहिरा भावनाहरुमा पनि डुबाउँछ । आशा गर्छु, पाठकहरुले मन पराउनु हुनेछ । उपन्यासको अनुवादमा शगुना शाहले गरेको मेहनत यसको भाषामा स्पष्ट देखिन्छ । अंग्रेजीमा मैले लेखेको कथालाई उनले नेपालीमा अनुवाद गर्दा कुनै अन्याय हुन दिएकी छैनन् ।”
यो उपन्यासले इतिहासको सबैभन्दा महत्वपूर्ण कालखण्डलाई आधार बनाएको छ , जस उपरान्त १०४ बर्षीय राणा शासनको सुरुवात हुन्छ । यो त्यो कालाखान्दको कथा हो, जसबेला राजाको काँतर प्रवृतिका कारण राज्यको सार्वभौमसत्ता महारानीहरुको अधिनमा भएको थियो र त्यसको फाइदा भारदारहरुले उठाएका थिए र इतिहासमा जंगबहादुरको उदय भएको थियो ।
कान्छा महारानी पढेपछि लेखक विप्लव प्रतिक लेख्नुहुन्छ – ” .. यो उपन्यास पढिसकेपछि पाठकलाई यो किताब कतै नेपालीमा नै लेखिएर अंग्रेजीमा अनुवाद भएको त होइन भन्ने लाग्न सक्छ । म यसलाई सगुना शाहको अनुवाद शिल्पको कमाल ठान्छु । कान्छा महारानी मार्फत नेपाली साहित्यले एउटा उत्कृस्ट उपन्यास पाएको छ । ”
सांग्रीला बुक्सले प्रकाशन गरेको कान्छा महारानीको मूल्य ४९५ रहेको छ ।
